Financieel misbruik ouderen is de meest voorkomende vorm van mishandeling, blijkt uit recent onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) Ruim één op de twintig ouderen heeft te maken met mishandeling, met over het algemeen ingrijpende gevolgen voor de slachtoffers. Daarom is het van belang dat de (kandidaat-)notaris alert blijft en misbruik signaleert.
 

Aandacht voor bescherming van ouderen

Veiligheid van ouderen is al langer een aandachtspunt in de politiek. De toenmalige staatssecretaris van Rijn startte in 2011 een Actieplan ‘Ouderen in veilige handen’, dat in 2015 werd voortgezet. De KNB zag al snel een sleutelrol voor het notariaat weggelegd. De landelijke pilot ‘Financiële bescherming ouderen’ maakte deel uit van het Actieplan en had tot doel ouderen beter te beschermen tegen financiële uitbuiting. Inmiddels is het een en ander meer geborgd.

Allianties tegen mishandeling van ouderen

Om financieel misbruik van ouderen tegen te gaan participeert het notariaat onder meer in lokale allianties. In deze netwerken delen onder meer Veilig thuis, de politie, wijkverpleegkundigen, ouderenbonden en notarissen hun kennis van financieel misbruik van ouderen en bundelen zij hun krachten om dit bespreekbaar te maken en te voorkomen. Begin 2018 waren er zestien lokale allianties en waren er negentien in oprichting.

Het is lastig exact zicht te krijgen op de omvang van het probleem. Een complicatie hierbij is dat ouderen soms uit schaamte niets willen zeggen, het niet opmerken, of zich in een lastig parket bevinden omdat de dader deel uitmaakt van het ondersteunend netwerk. Voor de (kandidaat-)notaris is het van groot belang signalen te herkennen en het ‘niet-pluis’ gevoel nader te onderzoeken. Verder is het geactualiseerde stappenplan bij financieel misbruik een belangrijke leidraad. Als de notaris zijn ‘niet-pluis’ gevoel meldt, handelt hij niet in strijd met zijn geheimhoudingsplicht. De notaris geeft hiermee een duidelijk signaal van maatschappelijke betrokkenheid af.

Stappenplan signaleren financieel misbruik ouderen voor het notariaat

Stap 1 Signaleren & onderzoeken

De notaris moet alert zijn op bepaalde situaties, zoals: een ander dan de cliënt heeft de afspraak gemaakt of wil aanwezig zijn bij de bespreking, de oudere wil niets zeggen zonder de aanwezigheid van een ander.

Stap 2 Consulteren

De notaris kan overleggen met een collega-notaris of anoniem advies inwinnen bij de organisatie Veilig Thuis.

Stap 3 Bespreken

De notaris bespreekt zijn bevindingen met zijn cliënt.

Stap 4 Afwegen

De notaris maakt uiteindelijk een afweging of sprake is van financieel misbruik of een vermoeden daarvan.

Stap 5 Beslissen

Bij financieel misbruik moet de notaris dienstweigeren. Maar daarnaast kan hij ervoor zorgen dat er een (nieuwe) gevolmachtigde wordt benoemd en ook een toezichthouder op die gevolmachtigde. Verder kan er bewind worden aangevraagd. Ook kan de notaris een melding doen bij Veilig Thuis.

Stap 6 Nazorg

De notaris belt of bezoekt de cliënt om te zien hoe het gaat. Of hij zorgt dat anderen dat doen.